بزرگنمايي:

نسیم گیلان- مرزهای سه گانه آستارا در استان گیلان که مستعد و مناسب داد و ستد خارجی هستند، همواره از منظر ارزآوری و ایجاد ارزش افزوده برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت بوده و در شرایط تحریم نیز برای خنثی کردن حصر اقتصادی دشمن و احیای قابلیت های تجاری کشور، استان و منطقه از جایگاه خاصی برخوردار هستند.

منطقه آستارا در دوران شیوع بیماری کرونا و محدودیت های بین المللی گمرکی نیز به صورت شبانه روزی فعال بوده و ارزش های منطقه ای و ملی خود را برای جمهوری اسلامی ایران آشکار کرده و نقش خود در اقتصاد برون مرزی کشور را برای تجار و بازرگانان به خوبی نشان داده است.

دو کشور همسایه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان راه زمینی جدیدی به عنوان پل مرزی اتومبیل رو به موازات راه آهن آستارا - آستارا و بر روی رودخانه مرزی آستاراچای و تا مرز دو کشور احداث کرده اند که بیش از 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و این محور زمینی بین ایران و جمهوری آذربایجان در کنار راه آهن دو کشور، زمینه حمل و نقل زمینی کالاهای بین المللی را به طور مستقیم به بارانداز راه آهن آستارا تسهیل خواهد کرد و با اتصال راه آهن آستارا به رشت، این مسیر سبب رونق ترانزیت ترکیبی از بارانداز ریلی آستارا به سایر نقاط کشور و همچنین کشور روسیه خواهد شد.

شهرستان آستارا علاوه بر مرزهای زمینی، دریایی و ریلی، از منطقه ویژه اقتصادی و مجتمع بندری آستارا نیز برخوردار است و اکنون در بالاترین نقطه کریدور ریلی شمال به جنوب کشور، به عنوان پایانه راه آهن سراسری و بین المللی آستارا در کریدور شمال به جنوب، تولیدکنندگان واحدهای صنعتی فعال استان گیلان و همه کارآفرینان و کارخانه داران کشور را به رشد تولید ملی فرا می خواند تا با صادرات محصولات کیفی داخلی از گذرگاه های مرزی آستارا، بازرگانان و تجار ایران نبض بازار بزرگ اوراسیا، روسیه و کشورهای حوزه قفقاز را به دست آورند.

اهمیت کریدور شمال - جنوب و ضرورت تکمیل آن

راه اندازی کریدور شمال به جنوب از سمت شهرستان مرزی آستارای جمهوری اسلامی ایران به رشت که به عنوان کریدور توسعه جمهوری اسلامی ایران با اوراسیا، اروپای شرقی و به ویژه با روسیه مطرح است، به عنوان یک طرح‌ کلیدی در حوزه اتصالات زیرساختی و اقتصادی می‌تواند در تقویت منافع مشترک کشورهای در حال توسعه منطقه نقش مهمی ایفا کند.

جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال - جنوب و مرز آستارا حلقه وصل جنوب و شمال اوراسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد و زیرساخت اقتصادی در قالب اوراسیای بزرگ را تقویت کند. به گفته کارشناسان اقتصادی با فعال‌سازی کریدور شمال به جنوب و اتصال راه آهن آستارا به رشت صرفه‌جویی احتمالی در حدود 2500 دلار در هر 15 تن محموله نسبت به مسیر معمول کانال سوئز به دست می‌آید. همچنین زمان حمل و نقل را می‌توان به 25 تا 30 روز در مقایسه با 40 تا 60 روز از طریق کانال سوئز کاهش داد. به عنوان مثال، طی کردن مسیر بین بمبئی و مسکو تنها 19 روز طول می‌کشد و مسافت را از حدود 16 هزار و 112 کیلومتر به حدود 7075 کیلومتر کاهش می‌دهد.

موافقتنامه کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال - جنوب در شهریور 1379 در سن‌پترزبورگ روسیه به امضای وزرای حمل و ‌نقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسید. کریدور شمال به جنوب مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا است که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا 40 درصد کوتاه‌تر و از نظر هزینه تا 30 درصد ارزان‌تر است. کریدور شمال - جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راهگذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال‌ها و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند. این کریدور ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه را از طریق جمهوری اسلامی ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌کند.

کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال - جنوب، کالاهای صادراتی از سواحل غربی هند را از بندرعباس و بندر چابهار در ایران و کشورهای آسیای میانه و روسیه به اروپا انتقال می‌دهد و بزرگ‌ترین ویژگی مسیر شمال - جنوب کوتاه کردن زمان حمل و نقل کالاها است.

شاخه‌های شمال غربی و شمال شرقی کریدور ریلی شمال - جنوب فعالیت بیشتری دارند، اما آنچه حائز اهمیت است، کریدور ریلی بندرعباس - قزوین - رشت  و آستارا است. حلقه مفقوده این کریدور، راه آهن رشت به آستارا است، چرا که راه آهن آستارا(ایران) - آستارا(آذربایجان) فعال بوده و اگر قطعه رشت - آستارا متصل شود، این کریدور با تقاضای بسیار زیادی از سوی کشورهای همسایه ایران مواجه می‌شود.

صادرات محصولات ایرانی از دریای خزر به روسیه

دریای خزر و مرز دریایی آستارا با وجود مجتمع بندری این شهرستان، جدا از بحث ریلی و زمینی مرزهای آستارا، تنها گزینه بدون دردسر جهت شکل‌دهی کریدور صادراتی و ترانزیتی ما بین ایران و روسیه است. ایران و روسیه به لحاظ دریایی با یکدیگر هم‌مرز بوده و کارشکنی‌های همسایگان در تعلل خدمات گمرکی به محصولات صادراتی ایران به روسیه دیگر نمی‌تواند خللی در ترانزیت دریایی فی ما بین ایجاد کند و امید می‌رود کشتیرانی تجاری ایران در دریای خزر برای ارتباط بیشتر با روسیه بیش از پیش در آستارا قوت بگیرد تا بتوان بار صادراتی و ترانزیتی با روسیه را افزایش داد.

مقامات ارشد روسیه از حدود دو ماه پیش سفرهای متعدد خود برای بازدید از راه آهن آستارا و ادامه احداث آن به رشت را آغاز کرده اند و به گفته مقامات وزارت راه و شهرسازی کشورمان پیش‌نویس متن موافقتنامه ارسالی از سوی طرف روسی برای تامین مالی ساخت راه‌آهن رشت - آستارا به طول 162 کیلومتر در حال بررسی و نهایی شدن است و براساس توافقات اولیه صورت گرفته با معاون حمل و نقل وزارت حمل و نقل فدراسیون روسیه مقرر شده است که نحوه تامین مالی، طراحی و اجرا پروژه ریلی رشت - آستارا در جلسات فی ما بین دو کشور در مدت سه ماه نهایی شود.

مسائل فنی و کارشناسی مربوط به احداث این مسیر و چگونگی مبنای طراحی ابنیه فنی مسیر از جمله پل ها و تونل‌های واقع در آن توسط طرفین مورد بررسی قرار گرفته و جلسات مستمر کارشناسی تا رسیدن به تهیه پیش نویس نهایی موافقتنامه تامین مالی، طراحی و ساخت پروژه ریلی رشت - آستارا ادامه خواهد داشت.

راه آهن آستارا به رشت و تحول راهبردی در ترانزیت

عنایت رضایی پور، فرماندار شهرستان مرزی بندر آستارا در همین رابطه در گفت وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه ساخت راه آهن آستارا به رشت به عنوان تکمیل‌کننده کریدور شمال - جنوب، تحولی راهبردی در مبادلات تجاری و ترانزیت کالا در منطقه و به‌ ویژه با روسیه ایجاد خواهد کرد و مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری بر ساخت آن همواره تاکید دارند، اظهار کرد: دو کشور دوست ایران و روسیه برای سرعت بخشیدن به تکمیل کریدور شمال - جنوب  در تلاش هستند و ساخت راه آهن رشت - آستارا به عنوان تکمیل کننده کریدور شمال به جنوب که قرار است با سرمایه گذاری روسیه انجام شود، تحولی راهبردی در مبادلات تجاری و ترانزیت کالا در منطقه ایجاد خواهد کرد.

وی با تاکید بر اینکه راه‌آهن رشت - آستارا از پروژه‌های اولویت‌دار ریلی جمهوری اسلامی ایران است، افزود: با ارایه برنامه عملیاتی روسیه در خصوص نحوه تامین مالی پروژه ریلی رشت - آستارا گام جدیدی در تکمیل حلقه مفقوده کریدور مهم شمال - جنوب و مسیری که تکمیل آن می‌تواند رویای جذب بار منطقه و تحقق ترانزیت 20 میلیون تنی را محقق سازد، برداشته خواهد شد.

فرماندار آستارا تصریح کرد: دروازه تعامل تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و روسیه از کریدور شمال به جنوب و راه آهن مرزی آستارا می‌گذرد و اراده تهران برای توسعه مناسبات با مسکو و ایجاد جهش در روابط فی ما بین از جمله اجرای پروژه ریلی آستارا به رشت، جدی است.

  در حال حاضر کالاها در مرز و بارانداز ریلی آستارا به شیوه حمل و نقل ترکیبی و با کامیون ها از بارانداز به نقاط مختلف کشور حمل می شوند و بعد از تکمیل کریدور ریلی شمال - جنوب، حمل و نقل کالاها با قطار صورت خواهد گرفت و با اتصال راه آهن آستارا به رشت، در حوزه ترانزیت کالا و ارزآوری از آن تحول اساسی روی خواهد داد و امید می‌رود با تکمیل این مسیر آهنی سنگین و پرپیچ و خم به همت مضاعف مسئولان ارشد کشور، شاهد سرعت در انتقال کالاها و رونق تجارت و ترانزیت خارجی و شکوفایی اقتصادی برای کشور عزیزمان ایران و استان گیلان باشیم.